BA Kunstgeschiedenis Leerlijnen

5. Peer Review & Feedback

5.1 Peer Review

Het schrijven van een paper of afstudeeronderzoek kan een eenzame bezigheid zijn. Soms kun je vastlopen en dan heb je feedback nodig op jouw werk. Ook als je niet vastloopt, kan feedback helpen om meer inzicht te krijgen. Feedback kan je vragen aan jouw afstudeerbegeleider maar ook aan medestudenten. De eerste vorm heet expert feedback, de tweede wordt peer review genoemd. Bij peer review geven studenten elkaar feedback op hun werk. Peer review kan met één andere student maar het kan ook met een groep studenten plaatsvinden.

​

Peer review in de wetenschappelijke praktijk

Peer review wordt ook wel collegiale toetsing genoemd. In de wetenschap is het geven en ontvangen van peer review gebruikelijk onderdeel van het werk. Onderzoeken worden zelden gepubliceerd zonder dat peer review heeft plaatsgevonden. Het wordt als wetenschapper van je verwacht dat je regelmatig onderzoeksvoorstellen, artikelen of boekmanuscripten van anderen van review voorziet.

Het doel van peer review in de wetenschap is gericht op het toetsen van de kwaliteit van het voorgestelde onderzoek en de haalbaarheid ervan (in het geval van peer review van een onderzoeksvoorstel) of van de kwaliteit van het manuscript (in geval van een voorgelegd essay of boekmanuscript) en op het aanscherpen van de inhoud van het betreffende onderzoek om zodoende het wetenschappelijk debat verder te brengen. De collega-wetenschapper geeft verbeterpunten aan zonder specifieke oplossingen aan te bieden. De ontvanger laat in een schriftelijke reactie weten of hij/zij de kritiek overneemt of niet en zo nee, waarom niet. Zo ja, dan geeft hij/zij naar eigen inzicht invulling aan de verbeterpunten.

​

Peer review in de studie

• Het doel van peer review in het onderwijs is om het wederzijdse leerproces te versterken en om de in te leveren opdracht te verbeteren.

• Het doel van expert review in het onderwijs is er primair op gericht om de student te ondersteunen in zijn of haar leerproces. De rol van de expert zal daarbij variëren van de wetenschappelijke peer review die alleen verbeterrichtingen geeft tot de docent die soms tot op woordniveau concrete verbeterpunten aanreikt.

Er bestaan blinde en open peer reviews. Bij de eerste kennen auteur en feedback gever elkaar niet, bij de tweede is dat wel het geval en gaan zij de dialoog aan met als doel om te leren. Deze vorm gebruiken wij bij Kunstgeschiedenis.

Voordelen

Peer review heeft enkele belangrijke voordelen. De eerste is dat je als auteur extra feedback krijgt. Meerdere lezers zullen meer verbeteraspecten opmerken. Als je deze feedback verwerkt hebt en de gereviseerde versie hebt aangeboden aan de expert voor feedback, dan krijgt de expert een werkstuk van hoger niveau onder ogen en kan aan dat niveau weer nieuwe feedback toevoegen. Dit brengt jouw werkstuk op een hoger plan dan zonder peer review.

Een ander voordeel is dat studenten vaak goed kunnen inschatten met welke vragen hun medestudenten nog zitten. Zo blijven er minder vragen of problemen onbesproken. Peer review geeft je ook inzicht waar je staat ten opzichte van andere studenten. Je zult zien dat dit motiveert om jouw werk te verbeteren. Voorts is het geven van feedback ook leerzaam want het dwingt je tot nadenken waarom een tekst niet goed genoeg is en om dit scherp te formuleren. Feedback moet namelijk altijd concreet zijn. Je kunt de zo opgedane inzichten ook gebruiken voor jouw eigen werk.

Tot slot overwegen studenten de feedback van hun medestudenten vaak kritischer dan feedback van de expert. Dat is goed, want feedback is altijd subjectief. Je moet aangeven welke feedback je overneemt of niet en waarom. Hierdoor voelen jouw medestudenten zich verantwoordelijk voor het geven van kwalitatief goede feedback.

​

Het organiseren van peer review

Peer review moet goed worden georganiseerd. Van tevoren moeten afspraken zijn gemaakt over zowel het proces als de inhoud.

Bij het organiseren van het proces moet worden vastgesteld:

• wie wat doet

• wanneer het klaar moet zijn

• wanneer de peer review wordt besproken of aangeleverd

• waar de peer review plaatsvindt

• het aantal keer dat peer review plaatsvindt

Bij het organiseren van de inhoud gaat het om de toetsing aan de norm waaraan het werk moet voldoen. Het beoordelingsformulier kan hierbij als leidraad dienen.

• zo kan bijvoorbeeld bij de eerste ronde van de peer review het onderwerp, de doelstelling en/of de vraagstelling onderwerp van de feedback zijn. Op deze manier kan in stappen de aandacht op de juiste aspecten worden gericht

• er kan ook voor worden gekozen om in een ronde aandacht te schenken aan higher order concerns als structuur, de onderzoeksvraag als rode draad door het onderzoek, de relatie van een artikel ten opzichte van het thema van de bundel waarin het artikel geplaatst zou kunnen worden (zie Abstract), voldoende afstemming op de doelgroep, of er voldoende voorbeelden en/of toelichting zijn, et cetera

• de volgende ronde kan dan gaan over lower order concerns als spelling, punctuatie, zinsbouw en woordkeuze (Zie Schrijftips)  

Als je niet in verschillende rondes wilt reviewen maar in één keer jouw commentaar aanlevert dan kun je de feedback structuren naar bovenstaande gradaties van belang. Een andere optie is het volgen van de lijn van het te reviewen artikel. Opmerkingen van high en low order concerns zullen dan door elkaar lopen omdat het verloop van het stuk de volgorde van de commentaren bepaalt.

​

Aanpak

Een mogelijk stappenplan van peer review ronde is:

• deelnemers leveren hun werk (digitaal) in voor de afgesproken deadline

• werkstukken worden vervolgens gelezen door de peers en van schriftelijke feedback voorzien. Peers voegen hun opmerkingen toe in de tekst of door middel van een aparte tekst aan het eind van het werk. Zij leveren deze feedback voor de afgesproken deadline (digitaal) in. Wie geen feedback inlevert, krijgt ook geen feedback en wordt uitgesloten van de peer review

• deelnemers lezen de ontvangen feedback

• in een vooraf bepaalde bijeenkomst wordt de feedback besproken: het is belangrijk dat de gegeven feedback is begrepen en daarom kun je tijdens deze bijeenkomst vragen stellen. Je geeft vervolgens aan de feedback gevers beredeneerd aan waarom je welke feedback wel of niet overneemt. Bij deze bijeenkomst is de expert aanwezig

• deelnemers passen hun werk aan en leveren de nieuwe versie voor de deadline (digitaal) aan bij de expert. De peer review moet geheel zijn afgerond voordat de docent feedback geeft

• de expert geeft digitaal of in een bijeenkomst zijn of haar feedback

• deelnemers passen het werk opnieuw (al dan niet) aan.

Daarna kan een nieuwe ronde starten gericht op een ander inhoudelijk aspect of onderdeel van de beoordeling.

​

Peer review kan alleen maar succesvol zijn indien alle deelnemers actief meedoen en zij allen goede feedback kunnen geven en ontvangen. Daarom hieronder meer aandacht voor het geven en ontvangen van feedback.

​

​

5.2 Feedback geven en ontvangen

​

Het Johari-model

Hoe feedback hoort te werken, kan worden uitgelegd door middel van het Johari-venster. Dat is een communicatiemodel ontwikkeld door Joseph Luft en Harry Ingham in 1955. Het model heeft vier kwadranten:

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

• De open ruimte is aan de gever en de ontvanger van feedback bekend, hier kan over gecommuniceerd worden.

• De blinde vlek is wel bekend aan anderen, maar niet aan jezelf. Voorbeelden hiervan zijn wanneer iemand vaak een bepaald stopwoord gebruikt, een woord structureel verkeerd uitspreekt of een term verkeerd hanteert – allen zonder het zelf door te hebben.

• Het verborgen gebied houden mensen bewust verborgen voor anderen. Dit kan zijn wanneer je een inhoudelijke ontdekking nog even voor jezelf wilt houden, of wanneer persoonlijke aspecten meewegen die je niet wilt delen met anderen.

• Het onbekende gebied is zowel voor jezelf als anderen onbekend, en daarmee geen onderwerp van communicatie.

Doel

Bij het geven en ontvangen van feedback gaat het om het oplossen van een blinde vlek bij de ontvanger. Bij het schrijven van een verslag kan je bijvoorbeeld verkeerd refereren zonder dat zelf te zien. De feedback gever kan dat benoemen en de ontvanger kan dat vervolgens verbeteren. Het gedrag uit de blinde vlek wordt op die manier naar de open ruimte getrokken. Door een open communicatie tussen feedback gever en feedback ontvanger kunnen ook onderwerpen uit het verborgen gebied verschuiven naar de open ruimte. Dit zal alleen gebeuren als de ontvanger zich veilig voelt in de professionele relatie. Als je ergens onzeker over bent en dat liever niet laat blijken, kan dit door goede communicatie toch bespreekbaar worden. Het probleem is dan in de open ruimte terecht gekomen en kan middels feedback worden aangepakt.

Onderdelen

Feedback geven bestaat uit observeren, interpreteren en evalueren:

• observeren gebeurt als je iemands direct waarneembare gedrag tijdens een voordracht ziet en hoort of als je de inhoud tot je laat doordringen. Observeren gebeurt ook als je een tekst leest

• interpretaties zijn ideeën over wat het geobserveerde betekent

• bij evalueren geef je een waardeoordeel. Een interpretatie is dus niet hetzelfde als een evaluatie. Essentieel is om te beginnen met de observatie

Een voorbeeld van mondelinge feedback bij een presentatie is het gebruik van woorden als ‘misschien’, ‘ik veronderstel’, ‘ofzo’ (observatie); de spreker is onzeker (interpretatie); de inhoud blijft te vaag en laat te wensen over (evaluatie).

Schriftelijke feedback kan bijvoorbeeld zijn: de tekst bevat weinig koppelzinnen (observatie); dit komt ongestructureerd over (interpretatie); het lezen van de tekst kost te veel tijd en moeite (evaluatie).

Mondeling vs. schriftelijk

Feedback kan mondeling of schriftelijk worden gegeven. Ze hebben elk hun voor- en nadelen.

Mondelinge feedback volgt vaak direct op het gedrag dat je observeert. Het voordeel is dat gever en ontvanger precies weten wat er zojuist is gezegd of gebeurd. Ze kunnen meteen de dialoog aangaan. Nadeel is dat er niet even rustig over het geven en ontvangen van de feedback kan worden nagedacht. Daardoor kan de gegeven feedback bedreigend overkomen.

Voordeel van schriftelijke feedback is dat de gever meer tijd heeft om na te denken en nuanceringen kan aanbrengen. De ontvanger kan de feedback tot zich nemen wanneer dat hem of haar uitkomt. Nadelen zijn dat de ontvanger niet meteen om toelichting kan vragen en dat geschreven feedback harder kan overkomen dan bedoeld is.

Subjectief & selectief

Observaties, interpretaties en evaluaties zijn subjectief. Observaties, interpretaties en evaluaties moeten dus verwoord en ontvangen worden als zijnde subjectief:

• bij het geven van feedback spreek je daarom altijd in de ik-vorm

• bij het ontvangen van feedback moet je altijd kritisch zijn

• als je het niet eens bent met de observatie, interpretatie en/of evaluatie of als die niet duidelijk zijn, kun je vragen om uitleg en/of om een second opinion. Het is aan jou om de feedback al dan niet te accepteren en te verwerken

• bedenk wel dat feedback gever tijd heeft gegeven aan en moeite heeft gedaan voor de feedback. Bedank hem of haar dus altijd

Behalve subjectief is de observatie bij feedback ook altijd selectief. Niet iedereen merkt immers altijd hetzelfde op. Bij peer review met meerdere mensen is de verwachting dat er meer verbeterpunten naar voren zullen komen.

Meerdere peers kunnen dezelfde observatie doen, maar aan die observatie per persoon een andere interpretatie en evaluatie aan toekennen.

​

Methoden van feedback

Er zijn verschillende methoden om feedback te geven. In de onderwijssituatie kunnen de volgende methoden worden gebruikt:

• sandwich methode: begin met het benoemen van een positief punt, geef daarna een verbeterpunt en sluit af met een positief punt

• benoem tips en tops, bijvoorbeeld evenveel tips (lees: verbeterpunten) als tops (lees: positieve punten)

• Pendleton methode: peer of expert vraagt eerst aan de ontvanger wat deze zelf goed vindt en geeft vervolgens eigen feedback op goede punten, daarna vraagt de peer of expert aan de ontvanger wat deze zelf zou willen verbeteren en geeft vervolgens eigen feedback op verbeterpunten. De ontvanger vat samen wat is besproken. Tot slot benoemen beide partijen concreet welke inhoudelijke consensus is bereikt over de te verbeteren aspecten

• Feedup-feedback-feedforward methode: benoem eerst de gestelde criteria die horen bij het aspect van wetenschappelijk onderzoek waarop de feedback verleend moet worden (feedup). Dit kan bijvoorbeeld gaan om de criteria waaraan een goede onderzoeksvraag moet voldoen maar kan ook het onderwerp betreffen van de Call for Papers waarbij de ontvanger dient aan te sluiten. Duid vervolgens aan waar de ontvanger staat ten opzichte van die criteria of dat onderwerp en beargumenteer waarom dat zo is (feedback). Benoem ten slotte punten waarmee de ontvanger zijn positie ten opzichte van de criteria of het onderwerp kan verbeteren (feedforward)

Daarnaast zijn er allerlei methoden gericht op het veranderen van gedrag of  het verbeteren van taakuitvoering, zoals het 4G-model, de ‘ik ik jij methode’, de STARR-methode, de INGE-methode en de 360 graden methode. Zij zijn voor de wetenschappelijke praktijk of de wetenschappelijke onderwijssituatie niet van toepassing en worden daarom hier niet verder besproken.

​

​

Tips 

Tips voor de feedback gever

• feedback is altijd concreet. Dit betekent dat de feedback niet vaag of te algemeen is

• feedback gaat nooit over de persoon maar is gericht op de taak

• benoem observatie, interpretatie en evaluatie

• spreek in de ik-vorm

• stijl is beschrijvend

• geef feedback alleen op te veranderen aspecten, dus op aspecten waar de ontvanger iets mee kan

• link de feedback aan de beoordelingscriteria van de opdracht

• vraag de ontvanger of de feedback is begrepen

​

Tips voor de ontvanger van feedback

• geef aan of je op bepaalde punten graag feedback wilt ontvangen

• luister of lees actief

• wees kritisch

• vraag om uitleg

• bedenk dat de feedback gever je wil helpen

• bedank de feedback gever

Ethische aspecten bij feedback en peer review

Peer review werkt alleen als iedereen actief meewerkt. In ruil voor feedback van anderen geef je zelf feedback terug. Het geven van feedback brengt een mate van vertrouwelijkheid met zich mee. De ander geeft zich bloot en daarmee dien je respectvol om te gaan. Peer review en het geven van feedback kunnen daarom alleen succesvol zijn in een veilige omgeving tussen mensen die elkaar vertrouwen.

​

Het speekt voor zich dat je andermans ideeën niet zelf mag gebruiken. In dat geval is sprake van plagiaat. Uiteraard mag je wel leren van andermans fouten of aanpak, waarmee je jouw voordeel kunt doen ten behoeve van jouw eigen ideeën. Heb je vermoeden van plagiaat in het werk van degene die je feedback geeft? Leg dit dan voor aan de expert. Die zal naar bevind van zaken handelen.